Wasak na Relascion
TORONTO – Noon 1969 nang pumunta ang primministro Pierre Trudeau para bisitahin si presidente Richard Nixon, sinabi niya na ang Kanada na kapitbahay nang Amerika ay parang natutulod sa tabi nang malaking tulod na elepante. Kahit ano ang pag kakaibigan o pag kabait nitong dambuhala sa bawa’t kilos at galaw ay maaapektohan ka.
Sulong tayo sa taon 2025, itong papasok na presidente nang US susumpa nitong 20 nang buwan ito, ang elepante ay hindi lang gumagalaw, paikot ikot kundi lumulusob sa norteng kapit bahay. Nabotong presidente Trump binantaan ang Kanada na papatawan 25% porsento buwis lahat nang produktong papasok kung hindi mapipigil ang mga tao lalabag tumawid at mga bawal na drugs papasok sa US. Pinasama niya pa nang dalawang beses ang pananakot na gagawin ang Kanada na 51 estet nang US kung hindi masunod ang maga hinihiling. Sinasabi niya na maraming Kanadiano na gustong maging bahagi nang US. Sa aking pag iisip ang 10% ay hindi marami. At ayokong manghula kung sino itong 10%. Kaya ang dalawang bansa ay nasira ang relacion at nawasak noon 2018 nang binisita ang NAFTA na winasak sa pag pasok nang presidente nang US sa Puting Bahay.
Nitong Disyembre 2024 tatlong bayan bumubuo nang 40% US produkto ay, Kanada, Mehiko, at Tsina. Ayon sa US Sensus Burro, ang Mehiko ay una pinakamalaki patner nang US nakalista nang 16%, sumunod Kanada sa 14%, at Tsina 11% ulat mula US Balita at Mundo Ulat nitong Disyembre 2024. Bente-singko porsento buwis sa lahat nang atin produktong papasok sa US ay maaapektohan 41,465,298 nakatira sa Kanada. Nagkakahalaga bilyon dulares. Mahirap pag isipin kung bilyones na dulyares ang maapektohan. Ekonomiang pananakot ay malala at hindi dapat baliwalahin.
Ang kundicion na pinataw ay dalawang patong: putulin ang maga tao hindi dapat makapasok at mga duloy nang droga sa US. Sa ngayon puwedeng masunod ang unang kundision, iyon pagalawa ay hindi madali sapagkat ang droga ay pang buong mundo. Mayroon tayong sariling problema nang droga dito sa Toronto. Kaya tayo nag karon nang mga lugar na pinag iigat na kontrolado droga para maiwasan ang pag abuson gamit at ang mga kontaminadong droga na binebenta sa kalsada. Ito’y hindi sapat at perpekto, pero mabuti na sa wala at ito’y nagagahulugan na pinapagukulan na matuwid at iwasto sa pagukol.
Iyon isang kundicion na higpitan ang mga walang karapatan na tumawid sa US. Malungkot kong tinatanggap na naging maluwag tayo sa pag bigay nang istudiante karapatan manaliti sa bayan. Nakaugalian na taon taon ang mga iskuwelahan ay himukin ang magaaral sa buong mundo na pumunta dito. Kahit na may mga ulat na karamihan sa mga istudiante ay hindi sumusunod sa patakaran dapat sapat ang araw na pag pasok sa paaralan. Ang iba ay hindi na alam kung nasaan. May haka haka na ang mga ito’y tumawid na at nag punts sa US. Katulad sa Mehiko nakakatakot nang madaling paraan para maktawid na hindi nahuhuli sa malawak nang kagubatan nang Kanada-bagay na ang autoridad nang Kanadian ay hindi mabantayan. Papanong itong nangyari? Madali…sa para paraan na linglagin ang pag kabait nang Kanada.
Makakakita din tayo nang paraan para pag ukulan ito. Alam ko kaya natin ito. Gusto ko ang US. Paburito ko itong puntahan. Ang maga tao doon ay nag sa salita nang Inglis at napakarami kong kamaganak dulot dulo. Pero mahal ko ang Kanada. Ito’y akin tahanan noon pang 1974. Binibisita ko ang luma kong bayan na Pilipinas at tuwing punta ko roon, nagugulila ako sa Kanada at hindi ako makapaghantay para makabalik. Tuwing una nang Hulyo, malugon kong kantahin ang O Kanada. Ang maypole sirup ay nanalaytay sa bawa’t ugat ko sa kasabihan.
Larawan ni Gerd Altmann mula sa Pixabay